Cellulit – rodzaje i przyczyny występowania

Słowo cellulite pochodzi z języka francuskiego i oznacza liposklerozę, czyli chorobę tkanki podskórnej nazywaną również „skórką pomarańczową”. Po raz pierwszy został opisany w 1920 roku przez Alqiera i Paviota jako zniekształcenie dotyczące powierzchni skóry.

Utrwalone potocznie określenie cellulitis jest z medycznego punktu widzenia błędne. Sama końcówka –itis po łacinie oznacza chorobę. Dermatolodzy mianem cellulitis określają rzadko występujące zapalenie tkanki podskórnej. Ten stan zapalny jest mniej nasilony, ale bardziej rozległy i głębszy niż w róży.
Cellulit to dolegliwość cywilizacyjna dotycząca zdecydowanej większości współczesnych kobiet (ok. 90%) i polega na nieprawidłowym odkładaniu tkanki tłuszczowej i specyficznym pofałdowaniu skóry oraz pojawieniu się bolesnych, nieregularnych guzków.

Powstawanie zmian

1. Hormony.

Cellulit najczęściej atakuje kobiety w czasie dojrzewania, w ciąży i przed menopauzą. Przyczyną jest  zbyt wysoki poziom estrogenów w stosunku do progesteronu (innego hormonu żeńskiego wydzielanego przez jajniki). OEfektem tej dysproporcji są grudki i nierówności na udach, pośladkach, brzuchu, a czasem nawet na piersiach i wewnętrznej stronie ramion. W okresie dojrzewania u kobiet zwiększa się ilość komórek tłuszczowych. Jest to zjawisko normalne, gdyż organizm dojrzewającej kobiety musi zgromadzić pewną ilość tłuszczu, by rozpocząć regularne cykle menstruacyjne. Wystarczy, by waga kobiety spadła o 10-15% poniżej normy, a już pojawiają się zaburzenia cyklu.

W okresie ciąży organizm zbiera zapasy energii w postaci tłuszczu, aby przygotować się do ciąży oraz późniejszej produkcji pokarmu. Natomiast po menopauzie jajniki przestają wytwarzać hormony, a ich niedobór przynajmniej częściowo wyrównuje tkanka tłuszczowa.

Jak powszechnie wiadomo, cellulit dotyczy głównie kobiet, u mężczyzn zdarza się sporadycznie. Sprzyjają mu bowiem jak już wiemy, żeńskie hormony – estrogeny, które mają też wpływ na elastyczność i charakterystyczną dla kobiet strukturę tkanki łącznej. U mężczyzn włókna kolagenu i elastyny układają się prostopadle do siebie i mocno podtrzymują komórki tłuszczowe oraz naczynia krwionośne. Natomiast u kobiet kolagen i elastyna układają się równolegle, dzięki temu tkanka łączna kobiet jest bardziej elastyczna i rozciągliwa.
Z jednej strony to wielka zaleta, ale z drugiej po przebytej ciąży może to przysporzyć problemów w postaci cellulitu. Pozbijane w twarde grudki komórki tłuszczowe mogą łatwo przesuwać się między włóknami kolagenu i elastyny, deformując tkankę łączną, która stopniowo twardnieje i traci elastyczność. Stwardnienia te mogą uciskać na zakończenia nerwowe w skórze, dlatego cellulit w zaawansowanym stopniu może powodować ból.

2. Mikrokrążenie

Estrogeny wpływają również na zwiększenie przepuszczalności naczyń krwionośnych. Płyn fizjologiczny przenika z krwi do tkanek i gromadzi się w przestrzeniach międzykomórkowych, powodując obrzęki, tak częste podczas menstruacji. Obrzęknięte tkanki uciskają na naczynia krwionośne, powodując zaburzenie mikrokrążenia w skórze i tkance podskórnej, a to z kolei powoduje niedokrwienie komórek tłuszczowych. Z braku tlenu i składników odżywczych wytwarzają one i gromadzą w swym wnętrzu substancje toksyczne.
Tak więc adipocyty mogą zwiększać swe rozmiary nie tylko gromadząc tłuszcz, ale również toksyczne odpady metaboliczne. Dlatego właśnie początki GLD mogą pojawiać się już u młodych, szczupłych kobiet. Pojedyncze komórki tłuszczowe mogą z czasem powiększać swe rozmiary aż 10-krotnie co jest widoczne w postaci charakterystycznych grudek na skórze.

3. Układ limfatyczny

Krążąca po organizmie limfa zbiera substancje toksyczne i odprowadza je do węzłów chłonnych, skąd są transportowane do nerek i usuwane z organizmu. To czy układ limfatyczny dobrze funkcjonuje, zależy w dużej mierze od sprawności i elastyczności tkanki łącznej. Jeśli jest zbyt miękka i przepuszczalna, toksyny, zamiast wędrować do węzłów chłonnych, wnikają w inne tkanki np. gromadzą się w komórkach tłuszczowych. Tak więc sprawny układ limfatyczny pomaga w usuwaniu toksyn z komórek tłuszczowych, a więc pośrednio zapobiega powiększaniu się cellulitu.

Rodzaje

Cellulit twardy – wodny

Czasem trudno jest odróżnić postać twardego cellulitu wodnego od mocno rozbudowanej tkanki mięśniowej, ponieważ tkanka jest zbita i ściśle przylega do mięśni, nie zmienia się wraz ze zmianą pozycji ciała. Palpacyjnie wyraźnie można odczuć, że warstwy powierzchniowe mocno przylegają do głębszych. Ten typ spotyka się u kobiet, które nie miały wahań w wadze i tkanki nie straciły swej elastyczności. Skóra w miejscach zajętych cellulitem jest sucha, czasem szorstka z powodu złego jej odżywienia. Mogą również wystąpić rozstępy. Przypadki tego cellulitu często spotyka się u tancerek, sportsmenek lub u nastolatek.

Cellulit miękki – tłuszczowy

Jest wyraźnie luźny, w odróżnieniu od wodnego, może zajmować duże powierzchnie i sprawia wrażenie jakby tkanka ta znajdowała się pomiędzy skórą i mięśniami. Jest on wyraźnie widoczny, ma fałdy i obrzmienia przypominające pikowaną kołdrę. Najczęściej występuje u osób mało aktywnych, gdyż wiąże się ze słabym napięciem i wiotkością mięśni. Może pojawić się także u kobiet, które szybko i dużo straciły na wadze. Dotyczy też osób z genetycznie uwarunkowaną wiotką skórą i słabymi mięśniami. Na wystąpienie tego typu cellulitu mają także wpływ leki odwadniające. W odróżnieniu od postaci twardej, zmiany ukształtowania powierzchni skóry zmieniają się wraz ze zmianą pozycji ciała. W postaci tej często występują zmiany w mikrokrążeniu.

Cellulit obrzękowy

Który jest najcięższą postacią GLD, ale na szczęście występującą najrzadziej. Polega on na tym, że istotnie wzrasta objętość tkanek kończyn dolnych. W miejscu gdzie skóra została naciśnięta palcem pozostaje przez chwilę ślad w postaci wgłębienia. Skóra u pacjentek dotkniętych tą postacią jest cienka i blada, a one same skarżą się często na ból i uczucie ciężkości w nogach.

Cellulit mieszany

Który łączy w sobie postać twardą i miękką. Występuje on najczęściej głównie ze względu na „przechodzenie” cellulitu wodnego w tłuszczowy lub możliwe jest jednoczesne występowanie u jednej pacjentki w różnych obszarach ciała różnych postaci GLD.

Cellulit rzekomy

Często mylony z cellulitem prawdziwym. Postać ta polega na opadaniu skóry i tkanki podskórnej, głównie w obrębie pośladków, ud i ramion. Zjawisko to spotykamy głównie u osób, które na skutek ciągłego odchudzania cierpią na niedobory tkanki tłuszczowej i masy mięśniowej przy jednoczesnym nadmiarze skóry. W takim przypadku jedyną metodą zwalczania zaistniałych zmian jest zwiększenie ilości tkanki tłuszczowej i wzmocnienie mięśni.

Stopnie zaawansowania zmian

Stopień 0– pojawienie się nieznacznych pobruzdowań po ujęciu w fałd skóry. Stan skóry nienaciśniętej wygląda całkowicie normalnie.
Stopień 1– pojawienie się zagłębień po ujęciu w fałd tkanki podskórnej, odpowiadających dodatniemu objawowi „skórki pomarańczowej”. W przestrzeniach międzykomórkowych zbierają się płyny, skóra jest obrzęknięta mocniej niż w stadium „0”, jest jak niektórzy określają – ciastowata. Początek zaburzeń w tkance tłuszczowej – gromadzenie się komórek tłuszczowych i wzrost włókien kolagenowych.
Stopień 2 – zaburzenia w tkance tłuszczowej pod postacią grudek i drobnych guzków ok. 1 mm (patologiczne skupiska adipocytów, które są otoczone włóknami kolagenowymi, skutecznie izolującymi je od otaczającej tkanki oraz utrudniającymi ukrwienie), w obrębie objętej cellulitem tkanki tłuszczowej zagłębienia występują podczas napinania mięśni np. w pozycji stojącej, co określamy spontanicznym objawem GLD.
Stopień 3 – zraziki tkanki tłuszczowej tworzą guzki i grudki większych rozmiarów 2- 20 mm, poprzedzielane tkanką włóknistą są widoczne także w spoczynku, podczas nacisku zaawansowany cellulit może boleć.

Umiejscowienie cellulitu u kobiet:

• biodra, brzuch, pośladki
• górne, boczne części ud
• plecy w okolicach łopatek, bliżej dołów pachowych
• część przyśrodkowa kolan
• okolica stawów skokowych
• na ramionach (po stronach tricepsów)

Umiejscowienie cellulitu u mężczyzn:

• na brzuchu
• na karku

Predyspozycje

• płeć (GLD w postaci klasyczne prawie wyłącznie występuje u kobiet)
• rasa (GLD częściej występuje u kobiet rasy białej niż żółtej czy czarnej)
• typ biologiczny ( u kobiet o typie nordyckim czy anglosaskim na brzuchu)
• rozkład tkanki tłuszczowej
• liczba, stan gotowości, czułość receptorów hormonalnych na afektywnych komórkach
• predyspozycje do rozwoju angiopatii obwodowej (lub skłonność do występowania niewydolności krążenia)

Inne przyczyny

• Niezbilansowana dieta z nadmiernym spożyciem tłuszczów i węglowodanów. Nadmierna podaż soli prowadzi do zatrzymania płynów w ustroju.
• Siedzący tryb życia wpływa na nasilenie GLD z powodu zmniejszenia masy mięśniowej.
• Noszenie obcisłych ubrań także może powodować trudności w odpływie żylnym. Podobnie chodzenie w butach na wysokim obcasie może prowadzić do dysfunkcji mięśni łydki i spadku wydolności pompy mięśniowej.
• Skutkiem palenia tytoniu są zmiany w mikrokrążeniu i mniejsze dotlenienie tkanek oraz wzrost ilości wolnych rodników. Alkohol pobudza lipogenezę.