Ból nadgarstka może mieć różne przyczyny, od mechanicznych urazów i przeciążeń, przez stany zapalne, po choroby zwyrodnieniowe. Szczegółowa diagnostyka i precyzyjne określenie przyczyny bólu nadgarstków pozwala na wdrożenie odpowiedniego leczenia.
Przyczyny bólu nadgarstka
Ból nadgarstka może być wynikiem bezpośrednich urazów mechanicznych – przeciążeń, stłuczeń, skręceń lub złamań, np. złamania kości łódeczkowej (scaphoid), złamania kości kciuka lub złamania typu Collesa. Z kolei przeciążeniowe źródła bólu często są związane z długotrwałym wykonywaniem powtarzalnych ruchów ręką i mogą być związane np. z pracą fizyczną na linii produkcyjnej.
Przewlekłe bóle nadgarstków mogą być również rezultatem choroby zwyrodnieniowej stawów (artrozy), w przebiegu której dochodzi do powolnej degeneracji chrząstki stawowej. Jej efektem może być postępująca sztywność nadgarstka.
Do bólu nadgarstków mogą także prowadzić zapalenia stawów, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) lub zapalenie pochewek ścięgnistych (choroba de Quervaina).
Często diagnozowanym problemem jest zespół cieśni nadgarstka, który jest spowodowany uciskiem nerwu pośrodkowego (przebiegającego w kanale nadgarstka), powodującym mrowienie, drętwienie i ból ręki i nadgarstka.
Inną przyczyną dyskomfortu w obrębie nadgarstka może być ganglion, zwany również torbielą ganglionową lub galaretowatą, to łagodne uwypuklenie w formie guzka, które może pojawić się w pobliżu stawów lub ścięgien dłoni i nadgarstka.
Jest to torbiel wypełniona płynem maziowym, podobnym do płynu stawowego, która może uciskać na struktury nadgarstka i powodować ból, w skrajnych sytuacjach pacjent nie może zgiąć nadgarstka.
Choć przyczyny powstawania ganglionów nie są w pełni zrozumiałe, uważa się, że mogą one wynikać z mikrourazów lub przeciążenia, co prowadzi do wycieku płynu stawowego i jego gromadzenia się pod skórą.
Diagnostyka
Diagnostyka bólu nadgarstka opiera się na szczegółowym wywiadzie medycznym oraz badaniu klinicznym. W procesie diagnozowania istotne jest zrozumienie okoliczności wystąpienia bólu, jego charakteru, lokalizacji oraz czynników, które go nasilają. Lekarz zapyta również o historię chorób współistniejących, a także o możliwe urazy i aktywności zawodowe lub hobby, które mogłyby przyczynić się do problemów z nadgarstkiem.
Badanie fizyczne
Podczas badania fizycznego lekarz ocenia zakres ruchów, siłę chwytu, wrażliwość na dotyk, a także poszukuje punktów bolesnych. Badanie może również obejmować testy specyficzne, takie jak test Phalena czy test Finkelsteina, które pomagają zdiagnozować określone schorzenia, na przykład zespół cieśni nadgarstka czy zespół de Quervaina. Badania fizykalne mogą także ujawnić ewentualne deformacje stawów i obrzęki.
Badania obrazowe
Badania obrazowe są często wykorzystywane do potwierdzenia diagnozy lub do uzyskania dodatkowych informacji na temat struktury nadgarstka. Do najczęściej stosowanych badań obrazowych należą:
- rentgen (RTG) – pozwala ocenić kości nadgarstka w poszukiwaniu złamań, zwyrodnień czy zmian w ustawieniu;
- ultrasonografia (USG) – jest pomocna w ocenie miękkich tkanek, takich jak ścięgna i pochewki ścięgniste, oraz w wykrywaniu ewentualnych ciał obcych, płynu w obrębie stawu czy przewlekłych zmian zapalnych;
- rezonans magnetyczny (MRI) – oferuje szczegółowy obraz tkanek miękkich, w tym ścięgien, więzadeł oraz struktur nerwowych, i może być kluczowy w diagnozowaniu urazów, takich jak naderwanie więzadła, czy w ocenie stopnia zaawansowania procesów zwyrodnieniowych.
Każde z wymienionych badań jest dobierane indywidualnie, w zależności od przewidywanej przyczyny bólu nadgarstka, i może być uzupełnione innymi, bardziej specjalistycznymi testami, jeśli istnieje taka konieczność.
Leczenie bólu nadgarstka
Aby zapewnić skuteczną terapię bólu nadgarstka, kluczowe jest ustalenie jego etiologii. Terapia zazwyczaj rozpoczyna się od metod zachowawczych, które mają na celu zmniejszenie bólu i stanu zapalnego, a także przywrócenie pełnej funkcji stawu.
W zależności od diagnozy, leczenie może być uzupełnione o środki farmakologiczne lub różne techniki rehabilitacyjne.
Leczenie zachowawcze
Leczenie zachowawcze bólu nadgarstka może obejmować odpoczynek i unikanie aktywności, które nasilają dolegliwości bólowe. Zastosowanie szyn stabilizujących lub opasek może być zalecane w celu ograniczenia ruchów stawu i umożliwienia regeneracji uszkodzonych struktur.
Chłodzenie nadgarstka w pierwszych dniach po urazie może pomóc w redukcji obrzęków i stanów zapalnych. W późniejszym okresie stosowanie ciepłych okładów może przynieść ulgę w bólu i poprawić elastyczność tkanek.
Leki dostępne bez recepty
Do farmakologicznych metod leczenia zachowawczego należy stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), dostępnych bez recepty. Działają one przeciwbólowo, przeciwzapalnie i przeciwgorączkowo, mogąc tym samym przynieść szybką ulgę w bólu i redukcję stanu zapalnego.
W przypadkach mniejszego bólu pomocne mogą być również leki zawierające paracetamol, który ma działanie przeciwbólowe, lecz w mniejszym stopniu przeciwzapalne.
W leczeniu schorzeń nadgarstka znajdują zastosowanie również nasze żele i maści, w zależności od przyczyn dolegliwości, można sięgnąć po Reumogel Żel, Bals Sulphur Żel lub Maść borowinową.
Inne metody leczenia
Do innych metod leczenia bólu nadgarstka zalicza się fizjoterapię, która może obejmować ćwiczenia wzmacniające i rozciągające, terapię manualną, a także zastosowanie ultradźwięków, elektroterapii czy laseroterapii.
Terapia manualna, zwłaszcza techniki osteopatyczne lub chiropraktyczne, mogą być przydatne w korygowaniu subtelnych dysfunkcji stawowych. W przypadku chronicznego bólu nadgarstka stosowane mogą być również metody leczenia alternatywnego, takie jak akupunktura, która może przynieść ulgę poprzez modulację przewodzenia sygnałów bólowych i zmianę lokalnego przepływu krwi.
W razie potrzeby, szczególnie w przypadku zespołu cieśni nadgarstka, może być rozważona infiltracja kortykosteroidami, która ma na celu zredukowanie stanu zapalnego i obrzęku w kanale nadgarstka.
Ważnym elementem terapii jest także edukacja pacjenta w zakresie ergonomii i technik ochrony stawów podczas codziennych aktywności. W przypadku, gdy metody zachowawcze okażą się nieskuteczne, a ból nadgarstka utrzymuje się, wskazane może być skonsultowanie się ze specjalistą w celu rozważenia bardziej zaawansowanych opcji terapeutycznych, w tym procedur operacyjnych.
Zapobieganie bólowi nadgarstka
Aby skutecznie zapobiegać bólowi nadgarstka, ważne jest wdrożenie profilaktyki, która może zminimalizować ryzyko urazów, zmniejszyć nadmierne obciążenia stawów i poprawić ogólną wytrzymałość tkanek w obrębie nadgarstka.
Są to działania zarówno o charakterze ergonomii w środowisku pracy, jak i specyficzne interwencje zmierzające do wzmocnienia i zwiększenia zakresu ruchomości w stawie nadgarstkowym.
Ćwiczenia rozciągające i wzmacniające
Regularne wykonywanie ćwiczeń rozciągających i wzmacniających jest kluczowe w prewencji bólu nadgarstka. Ćwiczenia te powinny być dobrze dobrane, aby uwzględniały zarówno mięśnie zginacze i prostowniki przedramienia, jak i małe mięśnie dłoni. Rozciąganie zwiększa zakres ruchu stawów, poprawia elastyczność ścięgien i mięśni, a także zmniejsza ryzyko urazów.
Ćwiczenia wzmacniające koncentrują się na budowaniu siły mięśniowej, co jest szczególnie istotne u osób wykonujących powtarzalne ruchy nadgarstka, jak np. praca z komputerem, rysunek techniczny, czy sporty rakietowe. Zaleca się wykonanie serii ćwiczeń rozciągających przynajmniej 2-3 razy w ciągu dnia, zwłaszcza jeśli dana osoba wykonuje pracę monotonne ruchowo.
Eliminacja czynników ryzyka
Aby móc skutecznie eliminować czynniki ryzyka, konieczna jest identyfikacja i ewentualna modyfikacja czynności, które mogą przyczyniać się do przeciążenia nadgarstka.
Zalicza się do nich na przykład odpowiednie ustawienie miejsca pracy, na przykład komputera (jeśli praca polega na pisanie na klawiaturze), tak aby unikać nadmiernego zginania lub nadwyrężania nadgarstka.
Stosowanie ergonomicznych klawiatur i myszy komputerowych, stosowanie podkładek pod nadgarstki podczas pisania czy korzystania z myszy, a także regularne przerwy podczas długotrwałej pracy przy biurku, mogą pomóc w zmniejszeniu ryzyka wystąpienia bólu.
Należy również zwracać uwagę na technikę wykonywania ruchów w trakcie czynności sportowych lub hobby, aby zapewnić równomierny rozkład obciążeń. Dodatkowo, utrzymanie właściwej masy ciała może zmniejszać obciążenie stawów, w tym stawów nadgarstka. W przypadku pacjentów wykonujących prace fizyczne, zaleca się stosowanie odpowiedniego sprzętu ochronnego, jak na przykład stabilizatory nadgarstka.
Podsumowując, zapobieganie bólu nadgarstka wymaga połączenia działań profilaktycznych, które obejmują zarówno aktywności fizyczne, jak i ergonomiczne dostosowanie otoczenia. Działania te, w połączeniu z regularną aktywnością fizyczną i zdrowym stylem życia, mogą istotnie zmniejszyć ryzyko występowania problemów z nadgarstkami.
